Apple ve Haksız Rekabet
Apple Store için uygulama geliştiren bir çok geliştiriciden son zamanlarda aynı serzenişi duyar oldum! Sadece Türkiye’de değil, tüm dünyada binlerce geliştiricinin bu konuda rahatsızlık duyduğunu biliyorum.
Maalesef Apple Inc, kendi geliştiricilerine karşı iki yüzlü ve tekelci tavır sergiliyor. Eğer Apple’ın, geliştiricileri için belirlediği standartlara uyum sağlamıyorsanız uygulamanız inceleme ekibi tarafından reddediliyor.
Apple, geliştiricilerinden ne istiyor?
Aşağıdaki görseller Apple’ın uygulama içi satın alma / abonelik hizmeti sunan geliştiricilerin uyması gereken standartları gösteriyor:
Göründüğü gibi her şey son derece şeffaf. Satın alma ekranında fiyatı görüyorsunuz ve sonra satın almayı veya aboneliği gerçekleştiriyorsunuz.
Apple kendi servisleri için bu standartlara uyum sağlıyor mu?
Tabi ki hayır! Apple her zaman iki yüzlü, çifte standartlara sahip ve son derece tekelci bir şirket oldu.
Aşağıdaki görsellerde, Apple’ın kendi dijital servisleri için kullandığı satın alma ekranlarına bakalım:
Biri “Apple Arcade” diğeri “Apple Music” servisleri için Apple’ın kullandığı abonelik satış ekranları. “Start Playing”, yani “Oynamaya Başla” butonuna dokunduğunda Apple Arcade aboneliğin aktif oluyor. Ama aslında bu bir “satın alma” butonu değil, aksiyon butonu. Bu butonda “abonelik başlat” yazması gerekirken, “oyuna başla” şeklinde bir ifade kullanılıyor. Yani, o düğmeye abone olma algısıyla değil, aksiyona geçmek / oyuna başlamak algısıyla tıklıyorsunuz. Ücretlendirme ise metin kalabalığı ve renklendirme yöntemleriyle gizlenmiş.
Diğerinde ise yine aynı şekilde “Start Listening”, yani “Dinlemeye Başla” düğmesine tıklayarak “müzik başlatma” algısıyla ilerliyorsunuz. Ama aslında bu düğmelere tıkladığınızda gerçekleşen tek aksiyon Apple Music servisine başlattığınız ücretli abonelik. Satış ekranlarında “Ücretsiz Dene” ifadesi dev puntolar ile yazılmış fakat ücret bilgisi karmaşık cümleler ve çok daha küçük yazı puntoları ile gizlenmiş. Düğmeye dokunduğunuzda deneme aboneliğiniz başlıyor ve her ay 9,99$ ücretlendiriliyorsunuz. Ama şanslısınız! 10$ değil, sadece 9,99$ :)
- Bahsettiğim gibi, Apple aynı zamanda son derece rekabetçi bir şirket. Basit bir örnekle; Spotify’ı kendi standartlarına uyması konusunda zorunlu tuttu fakat kendi servisi Apple Music için “yanıltıcı” yöntemlerle çok kısa bir sürede 50 milyondan fazla abonelik satmayı başardı.
- Apple’ın uyguladığı bu gibi yöntemlerin, satış potansiyelini 4 katına kadar arttırdığı biliniyor. Yani, uyum gösterdiğiniz standart satış sayfalarında 100 kişiden 10'u abonelik gerçekleştirirken, Apple’ın yaptığı “yanıltıcı” yöntemler ile bu sayı 40 kişiyi buluyor.
Apple bunu neden yapıyor?
Bence Apple büyük resmi gördü. Şimdiye kadar geliştirdiği servislerden bazıları; Apple Music, Apple TV+, Apple Arcade vb. bir çok dijital servis… Apple, bu servisler ile toplamda yüz milyonlarca aboneye ulaştı ve milyar dolarları aşan gelirler üretmeyi başardı. Devamı da geliyor! Bu yıl çıkacak olan iOS 14 ile Apple yeni bir Fitness uygulamasını daha iPhone telefonlarımıza diğer servisleri gibi hazır yüklü olarak sunmuş olacak. Fitness uygulamaları yıllık 3 milyar doları aşan bir pazara sahip. Ardından sırasıyla meditasyon, eğitim, fotoğraf düzenleme ve daha onlarca kategoride yeni dijital servisi piyasaya sunarak 10 yıl sonrası için uygulama marketinin geleceğini şekillendiriyor. Böylece azalan cihaz satışları nedeniyle kaybettiği milyar dolarları bu hamlelerle telafi edebilecek.
Geliştiriciler bu sorunu nasıl aşabilir?
Her şeyden önce bütün uygulama geliştiricileri kendi ekosistemini yaratmalı. Spotify, Netflix vb. bir kaç oyun değiştirici şirket kendi çözümlerini çoktan buldu. Uygulama içi satın alımları tamamen web’e taşıdılar. Kredi kartı vb. alternatif ödeme yöntemleri ile yıllardır kendi abonelerini kendileri yönetiyor. Bu hamle, onların piyasa değerlerini de fazlasıyla arttırdı. Netflix, Apple’a %30 komisyon ödemeyeceğini ve sadece web sitesinden abonelik başlatılabileceğini açıkladığı gün piyasa değeri neredeyse %10 arttı.
Bu zamana kadar bu neden gerçekleşmedi?
Apple, Netflix ve Spotify gibi büyük oyunculara sesini yükseltemiyor. Çünkü söz konusu dev şirketlere karşı sergilediği her olumsuz davranış, bir sonraki gün tüm dünyada haber olabiliyor. Bunun bir çok örneği yaşandı. Ama normal bir geliştiriciyseniz ve uygulamanızda alternatif ödeme yöntemleri ile satış yapmayı denerseniz Apple’ın son derece sert tutumuyla karşılaşırsınız. Eğer Netflix veya Spotify gibi büyük bir geliştirici değilseniz veya bir medya gücünüz yoksa, maalesef bu neredeyse imkansız. Apple, çok çirkin bir şekilde geliştiriciden elde ettiği %30 komisyondan vazgeçmek istemiyor. Oyunun değişmesine asla izin vermiyor. Uygulama onayı sırasında inanılmaz zorluklar çıkarabiliyor ve sonuç olarak uygulamanızı onaylamıyor.
Özeti bu! Apple büyük oyunculara bir şey yapamıyor ama küçük oyuncunun burnundan getiriyor. Bu konuda az da olsa hoş görü göstermiş olsa; Stripe, Paypal vb. büyük ödeme çözümleri uygulama içi satın alma dünyasına çok hızlı entegre olur ve oyun değişir! Apple bunu görüyor ve kesinlikle işi son derece sıkı tutuyor. Hakim gücünü kullanarak oyunun değişmesine asla izin vermiyor. Bu nedenle şimdiye kadar uygulamalar için alternatif satın alma ekosistemi oluşamadı.
Ama ben umutluyum. Apple her ne kadar zorluk yaşatsa da bunu yapabilmek farklı yöntemlerle mümkün. Son zamanlarda bunu başarabilen bir kaç geliştirici görüyorum. Ayrıca yatırımcısı olduğum startup’lara da bu konu için teşvikte bulunmaya çalışıyorum. Önümüzdeki 5 yıl içinde oyun değiştirici bir etkinin yaratılacağına inanıyorum.
Başka neler yapılabilir?
Kendi adıma söylemem gerekirse bu durum çok ciddi haksız rekabete neden oluyor. Bu sorun bir çok dijital servis geliştiren şirketi / kişiyi “şimdilik” rahatsız etmiyor olsa da, sadece bir kaç yıl içinde “Apple’ın gördüğü büyük resim” gerçekleşecek ve Apple onlarca dijital servis daha geliştirerek binlerce geliştiricisi ile haksız rekabeti dayanılmaz hale getirecek.
Geliştirici topluluğu oluşturulmalı!
Sektörün mobil uygulama geliştiren şirketlerin veya bireysel geliştiricilerin haklarını savunacak evrensel boyutta dernek veya topluluklara ihtiyacı var. Böyle bir topluluğun merkezi Avrupa Birliği sınırları içinde olması oldukça etkili olabilir. Güçlü bir topluluk Apple’ın alternatif ödeme yöntemlerine karşı uyguladığı baskıcı tutum başta olmak üzere bir çok geliştirici sorununa da çözüm olacaktır.
Geliştirici haklarını savunan bir topluluk olmuş olsaydı, vereceği mücadele şu olacaktı: Apple kendisi için dijital servis geliştirmemeli. Geliştirmiş olsa bile bu servisler cihazlara ön yüklü olarak gelmemeli. Daha önemlisi uygulama marketlerinin geliştiricilerden aldığı %30 komisyon tutarını düşürmeli.
Üstümüze düşen görev ne? Sonuç olarak bu yazıya bir şekilde ulaşmış ve sonuna kadar okumuşsan, bu ekosistemin bir parçasısın demektir :) En azından bu durumun farkında ol ve farkındalığın artmasına yardımcı ol. Bu farkındalığın gelecekte bazı şeylerin değişmesine yardımcı olabilir.
Sevgiler.
